زائران و مردمی که نیمه شب از خیابان های اطراف حرم گذر می کنند بویی خاص به مشامشان می رسد که دلشان را سوهان می زند. این بوی خوش از مغازه های کوچک خیابان انقلاب و آذر و… به مشام می رسد که نظیر آن را تجربه نکرده اند.
وقتی مغازه ها پس از نماز صبح باز می شوند صف مردم برای خرید همان غذای صبح گاهی کسانی که برای اولین بار است به قم آمده اند را متعجب می کند. بویی شبیه بوی عدسی می آید و ظاهرش هم هم مثل عدسی است ولی این کجا و آن کجا.
منظور از خوراک سَنگکی که در قم طبخ می‌شود، نان سنگک نیست ولی این خوراک خوشمزه و پرطرفدار نیز مانند نان سنگک در صبحانه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
نام و تلفظ صحیح آن ” س َ ن گ ی ن َ ک ” است که با تلفظ نادرست سنگک در بین مردم رواج یافته و تلفظ می‌شود، زیرا ماده ی اصلی این خوراک سنگینک است.
خوراک سنگینک یا همان سنگک از حبوباتی بنام بلبلی یا سنگینک تهیه می‌شود، این غذای لذیذ تقریباً شبیه عدسی است و تنها خوراکی است که پخت آن با مشقت‌های فراوان همراه است و تنها در قم طبخ می‌شود و در کل کشور غذایی کم نظیر است.
علت نامگذاری این غذا به سنگک این است که از این دانه‌های ریزی که نوعی حبوبات و شبیه سنگ‌های سنگکی است تهیه می‌شود، این حبوبات فقط در مناطق سردسیر کشت می‌شود.
مردم شهرهای دیگر این غذای سنتی را به نام “عدسی” می‌شناسند، زیرا از نظر ظاهری اندکی شبیه به هم هستند اما از نظر مواد اولیه و نوع طبخ کاملا متفاوت‌اند، عدسی از عدس بومی یا عدس معمولی تهیه می‌شود اما سنگک از دانه‌ها و حبوبات خاصی به نام بلبلی تهیه می‌شود.
پخت سنگک سنتی از قدیم و ندیم فقط در قم به شکل ویژه رایج بوده و هنوز هم ادامه دارد، در شهرهای دیگر هم از این دانه‌ها استفاده می‌کنند ولی طرز پخت آن را نمی‌دانند، برای همین است که نمی‌توانند به سنگکی که در قم پخت می‌شود دست پیدا کنند.
زحمت تهیه این غذا خیلی زیاد است و بی‌خوابی زیاد دارد به همین دلیل جوان‌های امروزی حوصله انجام چنین کاری را ندارند.
مردم قدیمی قم بر این باورند که این غذا منتسب به حضرت زهرا(س) است زیرا ایشان وقتی غذایی در خانه نداشتند از این دانه‌ها برای فرزندانش تهیه می‌کردند و می‌پختند. به همین دلیل مردم قم نیز برای بیماران‌شان با نیت درمان از این غذا به عنوان نذری استفاده می‌کنند، البته اگر این غذا برای معده کسی سنگین باشد با کره مصرف می‌شود.
سنگک غذای بسیار مقوی و مغذی است و همه بیماران که قند خون یا چربی خون نیز دارند می‌توانند از آن استفاده کنند، این غذای سرشار از آهن تا ساعت‌ها فرد را سیر نگه می‌دارد، برای همین در وعده غذایی صبحانه مصرف می‌شود.
یکی از روش‌های ساده طبخ این غذا بدین شرح است: دانه‌ها را شسته و۲۰۰گرم آن را در ۷۰۰میلی لیتر آب برای تقریبا ۱ساعت می‌خیسانیم، سپس به مدت ۶-۵ ساعت روی حرارت قرار می‌دهیم تا پخته شود برای زودتر پخته شدن آن از گیاه چوبک استفاده می‌شود، البته بعضی بارهای سنگک زودپز و بعضی دیرپز است.
این غذا اصولا باید همراه با نمک و گلپر صرف شود، زیرا گلپر مصلح این خوراک است و مانع از ایجاد نفخ می‌شود و به هضم آن کمک می‌کند./ ایسنا
ثبت دیدگاه