علت فشار خون پایین چیست؟

فشار خون (بالا یا پایین) به فشار خون پمپاژ شده به رگ‌ها یعنی فشار خون وارد بر دیواره‌ی رگ‌ها گفته می‌شود. میزان فشار خون بالا یا پایین از فردی به فرد دیگر متفاوت است. برای مثال برای یک ورزشکار حرفه‌ای یا کسی که هر روز ورزش می‌کند، فشار خون پایین می‌تواند نشانگر میزان سلامتی او باشد.

تحقیقات کلینیک مایو نشان می‌دهد زمانی فشار خون پایین است که مقدار بالای فشار خون (فشار سیستولیک) ۹۰ میلی‌متر جیوه یا کمتر باشد و مقدار پایین فشار خون (فشار دیاستولیک) ۶۰ میلی‌متر جیوه یا کمتر باشد، به عبارت دیگر زمانی فشار خون‌تان پایین است که دستگاه بالاترین مقدار فشار را ۹۰ میلی‌متر جیوه یا کمتر و پایین‌ترین مقدار فشار را ۶۰ میلی‌متر جیوه یا کمتر نشان دهد. هرچند فشار خون پایین زمانی خطرناک است که به همراه علائمی مانند گیجی، غش کردن و… به وجود آید.

 

اطلاعات رسمی منتشر شده توسط مؤسسه‌ی ملی سلامت آمریکا نشان می‌دهند که افت فشار خون معمولا با دیگر مشکلات سلامتی در ارتباط است. برای مثال رایج‌ترین علائم فشار خون پایین سرگیجه و سبکی سر هستند. هر چند خستگی شدید بدون دلیل، بینایی تیره و تار،  ضعف شدید، سردرگمی و حالت تهوع (که معمولا به همراه استفراغ و اسهال) نیز بروز می‌کند.

در بعضی مواقع که از حالت نشسته یا خوابیده بلند می‌شوید، به ناگهان فشار‌تان افت می‌کند که در بعضی موارد ممکن است از حال بروید. به این حالت افت فشار، افت فشار موضعی می‌گویند. همچنین ممکن است به دلایل ایستادن به مدت طولانی، هنگام شنیدن خبری بد یا احساساتی شدن شدید فشارتان افت کند که به این نوع افت فشار، افت فشار واسطه‌ای گفته می‌شود. در هر دو مورد افت فشار که در بالا ذکر شد، معمولا فشار خون پس از چند دقیقه به حالت عادی باز می‌گردد.

طبق مطالعات مؤسسه‌ی سلامت ملی ایالات متحده، فشار خون بسیار پایین معمولا باعث از حال رفتن و غش کردن،  ضربان نامنظم قلب یا حتی تشنج‌ می‌شود. هرچند در موارد وخیم‌تر، علائمی مانند درد قفسه سینه و تنگی نفس نیز وجود خواهد داشت.

افت فشار ممکن است علائمی مانند سردرد، سفتی گردن،  سرفه مزمن همراه با خلط، سختی در دفع ادرار (سوزش ادرار)،  تب بالا، مدفوع به رنگ قهوه‌ای تیره،  کمردرد در قسمت بالای کمر و حتی سوء‌ِهاضمه‌های مزمن و پشت سر هم، که می‌توانند باعث استفراغ و اسهال شوند را نیز داشته باشد (مطالعه بیشتر در ارتباط با درمان سرفه). این‌ها نشان می‌دهند بیماری دیگری در بدن‌تان وجود دارد که تأثیرات افت فشار خون را افزایش می‌دهد. اگر هرکدام از این نشانه‌ها را دارید باید سریعا به دکتر مراجعه کنید.

زمانی که در ارگان‌های اصلی (مانند مغز) به ناگهان سطح اکسیژن و خون کاهش پیدا می‌کند، فشار خون بر اثر شوک افت کرده است. شوک باعث می‌شود که رگ‌های خونی به شدت شل و آرام شوند. اگر بدن در حال از دست دادن مقدار زیادی خون باشد (بر اثر عارضه‌ی قلبی) شوک رخ می‌دهد و باعث بالا رفتن پالس و تنفس سریع می‌شود. در این حالت بدن گرم و سپس سرد و مرطوب می‌شود.

در موارد وخیم، قبل از این که از هوش بروید احساس سردرگمی و ضعف شدید می‌کنید. کسانی که در معرض شوک شدید بودند و مورد بررسی قرار گرفتند، رنگ پوست قفسه‌ی سینه آن‌ها آبی رنگ شده که در زیر آن، رگ‌های خونی مشخص بوده است. شوک را باید یکی از موارد اضطراری تلقی کرد و زمانی که در معرض شوک قرار می‌گیرید، باید سریعا به اورژانس اطلاع دهید. پس از انتقال به بیمارستان اولین آزمایش‌هایی که انجام می‌شود، آزمایش خون و قلب است تا واکنش فشار خون سنجیده شود و طبق آن درمان آغاز شود.

 

همان‌طور که اشاره شد، دلایل زیادی برای به وجود آمدن افت فشار خون وجود دارد، ولی معمولا دلایلی مانند کم آبی،  بارداری، کمبود مواد مقوی در رژیم غذایی، از دست دادن سریع مایعات بدن به دلیل گرمازدگی و اسهال و استفراغ باعث افت فشار خون می‌شوند. اگر افت فشار خون‌تان به دلیل یکی از موارد بالاست، احتمالا با منظم کردن سطح مایعات و الکترولیت بدن‌تان مشکل برطرف خواهد شد.

هرچند مواردی که در بالا اشاره شد، نشانه‌هایی هستند که ممکن است سلامت‌تان را به خطر نیندازند، ولی افت فشار خون در بعضی موارد می‌تواند باعث ضربه‌های سنگینی به سلامتی شما شود. نشانه‌هایی مثل واکنش شدید آلرژیک (آنافیلاکسی)،  کم خونی، عفونت یا خون‌ریزی که باعث کاهش حجم خون می‌شود. اگر هرکدام از این نشانه‌ها را همراه با افت فشار خون داشتید، سریعا به پزشک معالج مراجعه کنید. گاهی اوقات افت فشار خون به دلیل استفاده از بعضی دارو‌ها مثل قرص‌های کنترل فشار و دارو‌های کنترل ضربان قلب است که می‌توانند باعث کاهش ضربان قلب و کاهش پمپاژ خون شوند. مشکلات قلبی مانند سکته، دریچه‌ی معیوب یا ضربان کم، می‌توانند در افت فشار خون بسیار مؤثر باشند.

 

بعد از آن که دوره‌ی افت فشار در شما با نشانه‌هایی که بیان شد، به اتمام رسید، پزشک معالج، شما را به متخصصی معرفی می‌کند تا علت افت فشار خون شما را شناسایی کند. معمولا یک متخصص قلب از روی این نشانه‌ها گزارشی تهیه می‌کند. نوار قلب می‌گیرد تا فعالیت قلبی‌تان مشخص شود. شاید نیاز باشد که پزشک متخصص از شما تست استرس نیز بگیرد تا مشخص شود که قلب‌تان تحت استرس چگونه کار می‌کند، یا ممکن است به شما دستگاهی متصل کنند که شرایط قلب را در طول روز گزارش می‌دهد و اگر مشکلی در ریتم ضربان قلب وجود داشته باشد، پزشک معالج متوجه خواهد شد.

اگر در این روند، علت اصلی مشخص نشد، پزشک معالج شما را به متخصص اعصاب و روان یا متخصص کلیه معرفی می‌کند. اگر پزشک، دلیل افت فشار خون را دارو‌هایی که مصرف می‌کنید، تشخیص بدهد، داروهایتان را تغییر می‌دهد. درمان افت فشار خون با توجه به سن و شرایط فیزیکی افراد و شدت نشانه‌های افت فشار خون تعیین می‌شود و در بیشتر موارد برای بیمار دارو تجویز می‌شود و/یا بیمار باید برای حفظ سلامتی خود، عادت‌های زندگی روزمره‌اش را تغییر بدهد.