به گزارش ایرنا، تارنمای وزارت خارجه فرانسه به تازگی مدعی شده است که این کشور بدنبال یافتن راه حلی دیپلماتیک برای بازگشت سریع آمریکا به برجام است. روز شنبه نیز «ژان ایو لودریان» وزیر امور خارجه فرانسه در تماس تلفنی با محمدجواد ظریف، بر از سرگیری مذاکرات برجام و نقش تروییکای اروپایی در حفظ برجام تاکید کرده بود.
افزایش ضرباهنگ رویکردهای برجامی پاریس در روزها، هفته ها و ماه های اخیر که دولت جدید در آمریکا روی کار آمده و فراز و فرودهای مواضع الیزه در قبال توافق هسته ای، به نظر می رسد به نوعی هماهنگ با سیاست ها و مواضعی است که از سوی کاخ سفید اتخاذ می شود. فرانسه از یک سو سخت به دنبال منافع اقتصادی برجام و از سوی دیگر ، هراسان از عواقب احتمالی حرکت نکردن در راستای سیاست های واشنگتن است. برجام، عملا به برزخی سخت برای پاریس تبدیل شده اما الیزه بدون تردید تمایل دارد برای خارج شدن از این برزخ، به سمتی حرکت کند که بتواند از مزایای فراوان اقتصادی این توافق بهره مند شود.
مواضع برجامی پاریس؛ از «پس زدن» با دستِ تهدید واشنگتن تا «پیش کشیدن» با پای منافع اقتصادی
مروری بر مواضع برجامی پاریس بیانگر تغییراتی است که ریشه آن را باید در سیاست های واشنگتن جستجو کرد. فرانسه از جمله معدود کشورهایی بود که برای ورود به بازار ایران، منتظر لغو تحریم های هسته ای نشد و از سپتامبر ۲۰۱۵ (شهریور ۱۳۹۴) دفتر شرکت فرانسوی بیزینس فرانس در تهران را با سه هدف تهیه ترازنامه از سرگیری روابط دوجانبه، رفع موانع دسترسی به بازار ایران و کار مشترک برای عادی سازی روابط مالی دو کشور، گشود.
سفیر فرانسه در مورد سرمایه گذاری های بین المللی گفته بود: فرانسه در بازار ۷۳ کشور جهان حضور دارد و بسیار خوشحال است که با امضای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) میان ایران و گروه ۱+۵ به بازار ۸۰ میلیونی ایران وارد شده است و این یک حضور بلندمدت خواهد بود.
همچنین «فرانسوا اولاند»، رئیس جمهوری وقت فرانسه، در تماس های تلفنی خود با «دونالد ترامپ» همتای آمریکایی اش همواره از ضرورت پایبندی به برجام سخن می گفت.
وزارت خارجه فرانسه در پی درخواست دونالد ترامپ از اروپایی‌ها مبنی بر خروج از برجام، اعلام کرد که فرانسه پایبند به توافق هسته ای ایران است. به گزارش خبرگزاری فرانسه، اگنس فون در مول، سخنگوی وزارت خارجه فرانسه بیان کرده بود: فرانسه به چارچوب توافق هسته ای ایران پایبند می ماند.
رئیس جمهوری وقت فرانسه در سخنانی کنگره آمریکا با تاکید بر ثبات و احترام به حاکمیت ایران، گفت: برجام را همه امضا کرده ایم و ما به هیچ وجه از آن خارج نخواهیم شد. وی با حضور در کنگره آمریکا این مطلب را در جمع سناتورها و نمایندگان آمریکا مطرح کرده بود که درباره ایران هدف ما روشن است، ایران هرگز نباید به هیچ سلاح هسته ای دست یابد. نه الان، نه در ۵ سال و نه در ۱۰ سال آینده، هرگز.
«فیلیپ تیه‌بو»، سفیر فرانسه در تهران نیز در دیدار با سخنگوی سازمان انرژی اتمی در دسامبر سال ۲۰۱۶ میلادی بر علاقه مندی کشورش و اروپا برای حفظ برجام تاکید کرده بود.
در اکتبر سال ۲۰۱۹ میلادی سران کشورهای فرانسه و آلمان در بیانیه ای مشترک ضمن اعلام حمایت دو کشور از توافق هسته ای ایران، درعین حال خواستار پایبندی تهران به تمام تعهداتش در ذیل این توافق بین المللی شدند.
در نوامبر ۲۰۱۹ میلادی «اگنس فون در مول» سخنگوی وزارت امور خارجه فرانسه ضمن تقبیح اقدام دولت ترامپ مبنی بر لغو معافیت‌های هسته‌ای مربوط به سایت «فردو»، از برجام حمایت کرد.
او تاکید کرد: حفظ برجام رابطه مستقیم با حفظ صلح و امنیت بین المللی و ثبات منطقه دارد.
در سپتامبر سال ۲۰۱۹ میلادی پیش از برگزاری اجلاس سران مجمع عمومی سازمان ملل، امانوئل مکرون رئیس جمهوری فرانسه در تماس هایی با تهران و واشنگتن با هدف میانجیگری، تلاش کرد از تنش های موجود میان طرفین بکاهد، اما این تلاش ها در عمل، نتیجه ملموسی نداشت. اوج تلاش‌های مکرون، در جریان اجلاس پیشین سران گروه ۷ در شهر بیاریتز فرانسه بود که در حاشیه این اجلاس، نشستی با حضور وزیر امور خارجه ایران، رئیس جمهوری و وزیر امور خارجه فرانسه و نمایندگان شرکای اروپایی برجام برگزار شد.
از طرفی «ژان ایو لودریان» وزیر امور خارجه فرانسه در سخنرانی خود در پارلمان این کشور در دسامبر ۲۰۱۹ میلادی با اشاره به اقدام ایران در کاهش تعهدات خود در برجام که هر دو ماه یکبار اعلام می شد، گفت که پاریس در حال بررسی اعلام مکانیسم حل اختلاف در این توافق موسوم به «مکانیسم ماشه» است!
متعاقباً رئیس دستگاه دیپلماسی فرانسه در فوریه ۲۰۲۰ میلادی در سخنانی در جلسه کنفرانس خلع سلاح ژنو گفت: ما به تلاش‌های خود برای نجات توافق هسته‌ای ادامه می‌دهیم و می‌خواهیم که ایران به تعهداتش در قبال این توافق بازگردد!
همچنین فرانسه به رغم آگاهی از اقدام غیرقانونی طرف آمریکایی در قبال برجام، به همراه آلمان و انگلیس متعاقب گام پنجم ایران در خصوص برجام و درپی ترور سردار شهید قاسم سلیمانی و ابومهدی المهندس، در بیانیه‌ای مشترک خواستار ادامه پایبندی کشورمان به توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ و خودداری از خشونت شده‌اند!
جمهوری اسلامی ایران در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۸ و در نخستین سالگرد خروج ایالات متحده آمریکا از برجام، در پاسخ به بی عملی اروپایی های نسبت تعهداتشان در قبال برجام، گام اول کاهش تعهدات خود را برداشت و در چارچوب گام اول، اعلام کرد که فروش اورانیوم غنی شده و آب سنگین را متوقف می‌کند. بر اساس آنچه تهران اعلام کرده بود که در صورت ادامه بی عملی اروپایی ها، گام های بعدی خود را در مسیر کاهش تعهدات برجام خواهد برداشت، این وعده تحقق یافت و جمهوری اسلامی ایران تا کنون در پنج گام، تعهدات خود را در قبال برجام، ضمن حفظ همکاری با آژانس بین المللی انرژی تمی کاهش داده است.
فدریکا موگرینی، مسئول وقت سیاست خارجی اتحادیه اروپا در سپتامبر سال ۲۰۱۹ با انتشار بیانیه مشترک با وزیران امور خارجه فرانسه، آلمان و انگلیس نسبت به کاهش تعهدات برجامی ایران ابراز نگرانی کرد.
این فراز و فرود فرانسه که در ابتدا به گرمی از برجام دفاع کرده و پس از خروج خودسرانه ترامپ از این پیمان بین المللی به ناگاه به سردی گرایید، چیزی جز حرکت در مدار سیاست های آمریکا نیست. موید چنین ادعایی بازگشت دوباره لحن پاریس روزهای ابتدایی است که پس از روی کار آمدن «جو بایدن» رئیس جمهوری آمریکا در سخنان دولتمردان پاریس ظاهر شده است.
دلیل اصرار پاریس بر حفظ برجام؛ پایبندی به تعهدات یا احیای منافع اقتصادی؟
عزم دوباره تروئیکای اروپایی از جمله فرانسه در قبال برجام، از دو حالت خارج نیست. یا فرانسه چراغ سبزی واقعی از طرف آمریکا مبنی بر عزم و اراده این کشور مبنی بر جبران خطاهای گذشته و بازگشت به برجام را دریافت کرده است که اینگونه برای آن تلاش می نماید و یا با تکیه بر حدس و گمان ناشی از شعارهای انتخاباتی بایدن، شانس دوباره خویش را در این عرصه می آزماید. اما سوالی که مطرح می شود آن است که چرا پاریس باید حاضر به انجام چنین ریسکی باشد؟ بدون تردید پافشاری پاریس ریشه در منافع اقتصادی این کشور دارد که بازگشت برجام به مسیر پیشین خود می تواند آن را دوباره احیا کند.
نباید از یاد برد که همزمان با خروج شرکت های خودروساز فرانسوی رنو و پژو از ایران، این دو شرکت بزرگ با ضرر و زیان اقتصادی زیادی مواجه شدند. پژو تا پیش از تحریم‌های اقتصادی بین‌المللی علیه ایران، نخستین شرکت خودروسازی اروپایی حاضر در بازارهای ایران بود و بر اساس گزارش چندی پیشِ خبرگزاری رویترز کماکان امیدوار است که این رتبه را پس از برداشته شدن تحریم‌ها علیه ایران دوباره به دست آورد. این شرکت در سال ۲۰۱۱ به بالاترین میزان فروش خود در ایران، یعنی ۴۵۸ هزار خودرو رسید. رنو نیز دیگر شرکت خودروسازی فرانسه است که حضور نسبتاً خوبی در بازارهای ایران داشت و در سال ۲۰۱۲ حدود ۱۰۰ هزار خودرو در ایران به فروش رساند.
حضور شرکت رنو تا آخرین روزهای ممکن، یعنی تا اواسط سال ۲۰۱۳ در ایران بود؛ در صورتی که پژو ایران را در سال ۲۰۱۲ ترک کرد. یک مؤسسه آمریکایی در زمینه تحلیل اطلاعات اقتصادی (IHS) پیش‌بینی کرده بود که در آن سال ها، دو شرکت حدود ۱۲ درصد بازار خودروی ایران را در دست داشته اند.
همچنین شرکت ملی نفت ایران در هجدهم آبان ماه سال ۹۶ موافقتنامه اصولی طرح توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی را در قالب الگوی جدید قرارداد های نفتی با کنسرسیومی متشکل از توتال فرانسه، شرکت ملی نفت چین (سی. ان. پی. سی) و پتروپارس ایران امضا کرده بود که ارزش موافقتنامه اصولی طرح توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی ۴ میلیارد و ٨٠٠ میلیون دلار بود که با به ثمر رسیدن این طرح توسعه‌ای، روزانه ۵۶ میلیون مترمکعب به ظرفیت برداشت ایران از این میدان گازی مشترک با قطر افزوده می‌شد. با خروج توتال از این طرح، شرکت ملی نفت چین، سی‌ان‌پی‌سی، جایگزین آن شده است که این امر به زیان توتال انجامید.
اگرچه ممکن است در نگاهی سطحی، تلاش فرانسه در قبال برجام را از منظر حقوق بین الملل و لزوم پایبندی این کشور به تعهدات خود توجیه کرد اما این سکه روی دیگری نیز دارد که همانا منافع اقتصادی آن است.
طبیعی است که در زمان بحران ناشی از شیوع بیماری همه گیر کرونا اقتصاد جهانی که دستخوش افول و رکودی سنگین شده است، کشورها تلاش نمایند برای برون رفت از این بحران راه حلی بیابند و شاید پاریس منافع اقتصادی برجام را سهل الوصول ترین مسیر کمک به اقتصاد خویش یافته است.
ثبت دیدگاه