مطالعات نشان داده که فعالیتهای انسانی بهطور مشخص بر جمعیتهای مختلف پستانداران دریایی از جمله خانواده والها تاثیرگذار هستند. در مورد نحوه تاثیرپذیری والها از فعالیتهای انسانی سوالات متعددی را میتوان مطرح کرد؛ به عنوان مثال رفتارهای افراد مختلف جمعیت چگونه تغییر میکند؟
واقعیت این است که گونههای بسیاری را میتوان بدینترتیب فهرست کرد، اما به تازگی وضعیت دو گونه بسیار نگرانکننده تشخیص داده شده و این دو گونه عبارتند از: نهنگ خاکستری و رایت والهای اقیانوس اطلس شمالی.
در مورد نهنگهای خاکستری اخیرا شاهد مرگ و میرهای غیرمتعارفی بودهایم البته چند سال است که تلفات در آنها اتفاق میافتد، اما تنها در ظرف ۳ سال اخیر، نزدیک ۴۰۰ نهنگ خاکستری تلف شدهاند. بررسیها نشان داده که علت این مساله احتمالا تغییرات اقلیمی است چراکه در مناطقی مانند دریای برینگ (Bering Sea) شاهد هستیم که طعمههای آنها در حال کاهش جدی هستند.
در مورد رایت والهای اقیانوس اطلس شمالی هم باید بگویم که وضعیت آنها سالهای متمادی است که به واسطه تصادم و برخورد با کشتیها و البته به دام افتادن در تورهای ماهیگیری بد و وخیم است. در حال حاضر جمعیت این گونه تنها در حدود ۳۵۰ فرد یا حتی کمتر است و متاسفانه شواهد هم نشان میدهد که افت جمعیت در آنها کماکان ادامه دارد.
در حقیقت ما با انجام این کار بررسی میکنیم که آیا یک جمعیت در آینده امکان بقا خواهد داشت یا خیر؛ بنابراین ما باید ابعاد جمعیت را به دست بیاوریم یعنی بدانیم چه تعداد از هر گونه نهنگ وجود دارد و موضوع بعدی هم ارزیابی افزایش یا کاهش جمعیت است که به آن اصطلاحا خط سیر جمعیتی (Population Trajectory) گفته میشود. به این دلیل است که ما ارزیابی دینامیک یا پویایی جمعیت نهنگها را مهمترین اصل حفاظت آنها میدانیم.
شما در مقاله خودتان به تعیین سطوح استرس ناشی از فعالیتهای انسانی در نهنگها اشاره کردهاید، ممکن است با توجه به طبیعت خاص این موجودات و چالشهای ممکن این کار ساده نباشد، کمی بیشتر این موضوع را توضیح میدهید؟
ببینید، ما میزان هورمونهای استرس را از طریق انجام بیوپسی (Biopsy) میسنجیم. وسیله انجام این کار هم دارتهای توخالی کوچک است که به سمت پهلوی حیوان پرتاب شده و به وسیله آن نمونه بافت خیلی کوچکی برداشته میشود.
آیا راهی هست که بتوان براساس آن تاثیرات ناشی از سطوح مختلف استرس را در جمعیتها زودتر از اینکه به مرزهای بحرانی برسد، تشخیص و به موقع هشدار داد؟
بله قطعا به عنوان مثال همین موضوع افت جدی وضعیت جسمانی خودش یک نشانه مهم است که میگوید توانایی زادآوری و بالطبع احتمال بقای گونه کم شده لذا این مورد را باید یک هشدار جدی تلقی کرد. یک مورد دیگر هم که باید به آن تاکید کنم این است که بسیار مهم است که متخصصان نرخ تنفسی را در نهنگها ثبت کنند، چون اگر میزان تنفس نهنگها یک مرتبه خیلی زیاد شود و افزایشی اوج بگیرد، میتواند به این معنا باشد که میزان استرس زیادی روی آنها هست و همین استرس مازاد از آنها انرژی زیادی خواهد گرفت که مضر است.
از نظر آلودگیهای صوتی چطور؟ چگونه میتوان گفت که کدام منبع آلودگی صوتی نهنگها را بیشتر آشفته میکند؟
برخلاف ادعاهایی که در این زمینه مطرح شده، این موضوعی است که به گونه نهنگها بستگی دارد، چون گونههای مختلف، طیفهای شنوایی مختلف دارند و بنابراین اگر بخواهیم با قطعیت در این زمینه صحبت کنیم، حتما باید برمبنای یک مطالعه علمی یا تحقیق صحبت کرد و از آنجایی که من تخصصی در زمینه آکوستیک ندارم لذا این سوال را جواب نمیدهم.
به مقاله شما با عنوان «وضعیت ضعیف بدنی با مرگ و میر نامتعارف نهنگهای خاکستری در ارتباط است» برگردیم که به تازگی در در مجله (Marine Ecology) چاپ شده، پایش و ارزیابی وضعیت بدنی نهنگها در طول چند سال چگونه انجام میشود؟ چه نشانههایی را باید مهم تلقی کرد و اینکه مشاهده چه نشانههایی هشداردهنده هستند؟
ما در تحقیقات خود از پهپادها استفاده کردیم، چون آنها امکان تصویربرداری از بالا را فراهم میکنند درنتیجه میتوانیم به راحتی طول و عرض نهنگهای مختلف را در اقیانوس آرام اندازهگیری کنیم. عرض و طول نسبی میتواند برای اندازهگیری نسبی وضعیت جسمانی بدن یا همان میزان چاقی در نهنگها مورد استفاده قرار گیرد.
آیا این امکان هست که از روی رفتار نهنگها متوجه شد رفتارشان به تغییرات شرایط محیطی مربوط است یا نه صرفا یک رفتار ساده است؟
اگر منظورتان این است که چگونه میتوان فهمید یک رفتار طبیعی است یا بالعکس پاسخی به اغتشاشات ایجاد در محیط است، باید بگویم که برای جواب دادن به این سوال نخست باید رفتار نهنگها را برای مدتهای مدید و البته طولانی در زیستگاههای به نسبت ایمن یعنی جاهایی که هیچ نوع قایق یا هیچ نوع آلودگی صوتی با منبع زیر دریا وجود ندارد، مشاهده و ثبت کرد.
ثبت دیدگاه