“مختارنامه” باعث شد دو بار سکته کنم

 

در گزارش زیر محمود فلاح از تمام مرارت‌هایی می‌گوید که به جان خریده تا سریال مختارنامه به سامان برسد.

 

محمود فلاح، تهیه کننده‌ای که در کارنامه‌اش سریال‌هایی، چون «مختارنامه»، «تفنگ سرپر»، «خوش رکاب»، «قبیله عشق» و فیلم‌هایی از جمله «رسم عاشق کشی»، «چند کیلو خرما برای مراسم تدفین»، «جایی در دوردست»، «چراغی در مه» و … به چشم می‌خورد، با سپری شدن بیش از یک دهه از نمایش اولیه سریال «مختارنامه»، معذوریت‌ها را برای بازگو کردن برخی حرف و حدیث‌ها و ناگفته‌ها از این سریال کمرنگ کرده است.

حالا فلاح از تمام مرارت‌هایی می‌گوید که به جان خریده تا کار به سامان برسد و روی آنتن برود. با این همه او همچنان مشتاق است که فرصتی دست دهد تا دوباره در کسوت تهیه کننده، در ساخت یک مجموعه نمایشی فاخر نقش و سهمی داشته باشد.

بازپخش سریال «مختارنامه» از شبکه آی فیلم انگیزه‌ای است تا پای صحبت‌های محمود فلاح بنشینیم و کم و کیف ساخت این مجموعه نمایشی که بار‌ها به شکل‌های مختلف از تلویزیون پخش شده است را مرور کنیم.

فلاح در ابتدا با ابراز علاقه به تهیه سریال‌های تاریخی، می‌گوید که خیلی دوست داشته است سریالی از زندگی حضرت امام (ره) بسازد و حتی در زمان حیات ایشان، از طریق مرحوم حاج احمدآقا رایزنی‌هایی هم در این رابطه کرده است که البته امام (ره) زیر بار نرفتند و موافقت نکردند.

او در پاسخ به اینکه قصه ساخت سریال «مختارنامه» از کجا آغاز شد؟ یادآور می‌شود: در سال ۱۳۸۱ تازه از مجموعه «تفنگ سرپر» فارغ شده بودم که سیمافیلم پیشنهاد ساخت سریال «توابین» را با فیلمنامه‌ای از محمدابراهیم سلطانی فر و کارگردانی مرحوم سیف‌الله داد ارائه کرد.

 

به مسئولان وقت سیمافیلم پیشنهاد کردم که با توجه به تجربه موفق سریال امام علی (ع)، ساخت توابین را نیز به داوود میرباقری بسپارند.

فلاح درباره اینکه آیا مدیران وقت صدا و سیما هم روی داود میرباقری به عنوان کارگردان «مختارنامه» نظر مثبت داشتند؟ چنین اظهار می‌کند: بله؛ مشکلی نداشتند و از من خواستند که با میرباقری مذاکره کنم. البته میرباقری ابتدا نپذیرفت، اما بعد با اصرار من قبول کرد که توابین را بسازد، به شرطی که فیلمنامه را از ابتدا خودش بنویسد.

 

به این ترتیب، نگارش فیلمنامه سریال توابین که به «مختارنامه» تغییر نام داد از خرداد سال ۸۱ تحت نظارت حجت الاسلام رسول جعفریان آغاز شد.

او در پاسخ به اینکه آیا باور به برخی کارگردانان برای ساخت سریال‌های تاریخی موجب نادیده گرفتن توانایی دیگر کارگردانان و به نوعی توزیع ناعادلانه فرصت‌ها نمی‌شود؟ توضیح می‌دهد: با کلیت این حرف موافقم، اما توجه داشته باشید که من در نزدیک به ۱۸ سال پیش، میرباقری را برای کارگردانی مختارنامه انتخاب کردم و در آن سال‌ها شاخص‌ترین سریال مذهبی تاریخی ما، امام علی (ع) بود.

 

البته امروز می‌توانیم به چهره‌های جوان هم اعتماد کنیم و چنین فرصت‌هایی را در اختیارشان قرار دهیم، به شرطی که مشاورانی مثل میرباقری را در کنار خود داشته باشند.

فلاح سپس درباره «مختارنامه» و زمان دقیق آغاز فیلمبرداری سریال یادآور می‌شود: پیش تولید سریال از سال ۸۱ آغاز شد و نزدیک دو سال طول کشید. در اواخر فروردین سال ۸۳، تصویربرداری سریال به شکل آزمایشی و به مدت دو ماه در شهر کاشان کلید خورد.

 

گروه سازنده، این دو ماه آزمایشی را به نیت آزمون و خطا و برای سنجیدن توانایی‌های عوامل فنی و تولید و بررسی کم و کاستی‌ها در نظر گرفتند. به نظرم، حرکت بسیار درستی بود. به هر حال، کاستی‌ها و نقصان‌ها را دیدیم و اصلاحشان کردیم.

 

من و میرباقری می‌دانستیم که این سریال یکی دو ساله جمع نمی‌شود و کار به درازا خواهد کشید، بنابراین باید گروه را تقویت می‌کردیم. به شکل رسمی، ساخت سریال مختارنامه در اواخر اردیبهشت ۸۳ با حضور آقای لاریجانی، رئیس وقت سازمان صداوسیما در لوکیشن مسجد کوفه کلید خورد و تصویربرداری آن سال ۸۸ به پایان رسید.

تهیه‌کننده مختارنامه در پاسخ به این پرسش که آیا از همان ابتدا قرار بود فریبرز عرب نیا ایفاگر نقش مختار ثقفی باشد یا به بازیگران دیگری هم فکر می‌کردید؟

 

گفت: در ابتدا قرار بود جمشید هاشم پور بازیگر نقش مختار ثقفی باشد، اما در جلسه نهایی گفت: نگران است که مبادا با توجه به طولانی بودن زمان فیلمبرداری سریال، نتواند از پس کار بربیاید. با منتفی شدن حضور هاشم پور، به سراغ فریبرز عرب نیا رفتیم و با او به توافق رسیدیم.

او درباره همکاری با فریبرز عرب نیا توضیح داد: عرب نیا خصوصیات اخلاقی خاصی دارد. با این حال، میرباقری همیشه از انتخاب و نحوه بازی عرب نیا راضی بود. عرب نیا کمترین برداشت‌ها را هنگام فیلمبرداری داشت. هر چند عده‌ای اعتقاد داشتند که اگر صدایش دوبله می‌شد نتیجه کار بهتر می‌بود، اما کارش در مجموع رضایت بخش بود.

فلاح در پاسخ به سوال دیگری درباره ارتباط با علما چه در مرحله نگارش فیلمنامه و پیش تولید و چه پس از آن و در طی فیلمبرداری سریال، توضیح داد: به دلیل حواشی‌ای که در زمان پخش سریال امام علی (ع) به وجود آمده بود، قبل از نگارش فیلمنامه مختارنامه، پنج ماه کار تحقیقاتی و مطالعاتی انجام شد و حتی به مرحوم دکتر جعفر شهیدی نیز مراجعه و با ایشان مشورت‌هایی کردیم.

 

در مرحله بعد، به قم سفر کردیم و ضمن دیدار با علما و مراجعی همچون آیت الله مکارم شیرازی تائید و موافقت ایشان را برای ساخت سریال گرفتیم.

او درباره یکی از حواشی سریال مختارنامه در زمان پخش که مربوط به سکانس‌های حضرت ابوالفضل (ع) در روز عاشورا بود و البته هیچ گاه هم به نمایش درنیامد، چنین اظهار کرد: اضافه شدن صحنه‌های کربلا به درخواست آقای ضرغامی بود.

 

فیلمبرداری مختارنامه به پایان رسیده بود که ایشان به عنوان رئیس سازمان صدا و سیما از ما خواست که با توجه به منتفی شدن ساخت مجموعه «امام حسین (ع)» صحنه‌های مربوط به کربلا و روز‌های تاسوعا و عاشورا را به مختارنامه اضافه کنیم.

 

گروه برای گرفتن این تصاویر یک بار دیگر به شاهرود رفت و طی مدت چهار ماه، صحنه‌های روز عاشورا که همان سکانس معروف حضرت ابوالفضل (ع) نیز در آن است، فیلمبرداری شد.

 

یک روز هم خود آقای ضرغامی با تعدادی از نمایندگان وقت مجلس سر صحنه تصویربرداری آمدند و سکانس‌های فیلمبرداری شده کربلا و روز عاشورا را دیدند و علاوه بر تائید کار، از دیدن صحنه‌ها متاثر شدند، اما این سکانس‌های تاثیرگذار هیچ گاه فرصت نمایش را به دست نیاوردند.

تهیه‌کننده «مختارنامه» درباره پخش این صحنه‌ها در فضای مجازی خاطرنشان کرد: البته مدتی بعد برخی از این سکانس‌های حذف شده در فضای مجازی منتشر شد، آن هم با کیفیت بسیار پایین. مدت زمان صحنه‌های مربوط به حضرت ابوالفضل (ع) حدود ۱۸ دقیقه بود، در حالی که سکانس‌های منتشرشده در فضای مجازی هفت تا هشت دقیقه بود، آن هم ناقص و بی کیفیت.

 

از آنجا که فیلمبرداری مختارنامه به صورت ۳۵ میلیمتری بود، باید مراحل زیادی مثل صداگذاری، تدوین و… را پشت سر می‌گذاشت تا آماده نمایش شود و احتمال داشت که در مسیر این مراحل، آن سکانس‌ها به بیرون درز پیدا کرده باشد. ما هم پیگیر ماجرا شدیم، اما در نهایت مشخص نشد که چگونه و از طریق چه شخص یا اشخاصی به فضای مجازی رسیده بود.

 

محمود فلاح همچنین به این پرسش که با وجود همه مشکلاتی که به آن‌ها اشاره کردید آیا همچنان حاضرید تهیه دیگر آثار نمایشی تاریخی مذهبی را بر عهده بگیرید؟ پاسخ مثبت داد و افزود: اگر تهیه سریال «سلمان فارسی» را هم به من سپرده بودند با کمال میل می‌پذیرفتم.

او اضافه کرد: مختارنامه باعث شد دو بار سکته کنم و یک عمل قلب باز داشته باشم. با این حال، اگر توان و فرصتش فراهم آید، همچنان دوست دارم تهیه کننده یک کار فاخر مذهبی تاریخی باشم.