فیلم نامقدس(Unholy)؛ ژانر وحشت بر اساس واقعیت

فرادید| سام رائمی یک افسانه زنده و وحشتناک است، که سه گانه واقعا نمادین Evil Dead و همچنین سرگرم کننده شریرانه Drag Me To Hell را هدایت می‌کند. اخیراً، او طیف گسترده‌ای از ترس و وحشت را تولید کرده است، از تریلر فیلم Don’t Breathe نفوذ در خانه فد آلوارس، گرفته از موجودات گیتار الکساندر آجا، خزنده، تا دنباله Grudge بدون الهام Nicolas Pesce. اکنون، نام Raimi به تنهایی ممکن است اولین کارگردانی فیلمنامه نویس Evan Spiliotopoulos، نامقدس، را بالاتر از مجموعه فیلم‌های ترسناک در ماه آوریل قرار دهد. اما آیا این سزاوار توجه است؟ اگر این کار نابود شود.

به گزارش فرادید؛ فیلم «نامقدس» محصول تازه اکران شده آمریکا در ژانر وحشت و ماورائی است. این اثر اولین تجربه کارگردانی ایوان اسپیلیوتوپولوس است که نویسندگی و تهیه‌کنندگی آن هم برعهده اوست. فیلم نامقدس که در ابتدا Shrine نام داشت، براساس رمان «زیارتگاه» جیمز هربرت ساخته شده است. خبر ساخت فیلم «نامقدس» در دسامبر ۲۰۱۸ (آذر ۱۳۹۷) اعلام شد و فیلمبرداری آن تا سال ۲۰۲۰ در بوستون ماساچوست به طول انجامید. این فیلم سرانجام در تاریخ ۲ آوریل ۲۰۲۱ (۱۳ فروردین ۱۴۰۰) اکران و با نقد‌های منفی روبه‎‌رو شد.

این فیلم بر اساس رمانی به نام زیارتگاه (Shrine) نوشته جیمز هربرت (James Herbert) انگلیسی ساخته شده است. هربرت در نویسندگی فیلم Unholy با اسپیلیوتوپولوس همکاری کرده است. این کتاب به مفاهیمی، چون سرخوشی مذهبی، هیستریای جمعی، تسخیر توسط شیطان، شفای مذهبی و اصول مذهب کاتولیکی می‌پردازد.

بازیگران فیلم «نامقدس» پس از اعلام ساخت فیلم در اواخر سال ۲۰۱۸، حدود یک سال بعد جفری دین مورگان (Jeffrey Dean Morgan) به عنوان اولین بازیگر به پروژه پیوست. پس از او جوردانا بروستر (Jordana Brewster) و سپس سایر بازیگران فیلم اضافه شدند.

داستان درباره دختر بچه‌ای به نام آلیس پگت (Alice Pagett) است. آلیس ناشنوا و لال است، اما وقتی به دیدن درخت بلوط پیری در پشت کلیسای شهر می‌رود، یک شبه شفا می‌یابد. خبرنگاری به نام گری فن (Gerry Fenn) با او برخورد می‌کند و آلیس داستان را برایش شرح می‌دهد. فن خبر را پخش می‌کند و خبرش شهر را و دنیا را تکان می‌دهد.

فیلم نیز همین خط داستانی را دنبال می‌کند. گِری فِن (مورگان) یک خبرنگار ناموفق با سابقه‌ای نه چندان درخشان است که به دنبال فرصتی برای ارتقاء موقعیت شغلی خود است. کارنامه حرفه‌ای فن حاوی داستان‌های ساختگی و اخبار دروغ است و سابقه خوبی ندارد.

او که برای پوشش خبری یک اتفاق مرتبط با مثله شدن گاو‌ها به شهر کوچکی در ماساچوست (Massachusetts) رفته، به طور اتفاقی با یک طعمه چرب و نرم خبری روبرو می‌شود.

در فیلم Unholy آلیس (براون) دختری نوجوان است که خواهرزاده یتیم کشیش هاگان (سدلر) است. او به فن می‌گوید که در تنه درخت بلوط، مریم باکره را دیده است و او بوده که آلیس را شفا داده. فن از این فرصت نهایت استفاده را کرده و با کمک همکارانش در خبرگزاری، آلیس را تبدیل به یک بمب خبری می‌کند. قصه دختر ناشنوا و لالی که توسط مریم باکره شفا یافته بین ساکنین شهر می‌پیچد.

مردم در حیاط پشتی کلیسا کنار بلوط پیر جمع می‌شوند تا از درستی قضیه اطمینان حاصل کنند و به چشم خود ببینند که این دختر راست می‌گوید یا صرفاً برای اهداف دیگری به خبرنگار دروغ گفته است. در ادامه آلیس اعتماد مردم شهر را از طریق انجام چند معجزه جلب می‌کند. معجزه‌هایی از قبیل شفا دادن یک پسر بچه معلول. این اتفاقات شهر کوچک را در مرکز اخبار جهانی قرار می‌دهد.

جیمز هربرت رمان‌نویس تا اینجای داستان را از اتفاقات واقعی که برای سه کودک در اوایل قرن بیستم رخ داده وام گرفته است. “بانویمان فاطیما” عنوانی است که به مریم مقدس داده شده که بر تنه درختچه‌ای بر سه کودک چوپان ظاهر می‌شود و به آن‌ها دعا کردن یاد داده و از آن‌ها می‌خواهد هر روز دعا کنند تا جنگ جهانی اول به پایان برسد.

از آن‌ها می‌خواهد در آن نزدیکی یک محراب ساخته و مردم زیادی را برای دعا به آنجا بیاورند. آن‌ها همین کار را کردند و در ادامه جمعیت زیادی برای دیدن درخت معجزه‌گر به آنجا آمدند. مقامات مذهبی در نهایت این پدیده را قابل اعتماد خوانده و تایید کردند.

فیلم با توجه جهانی از سوی جامعه کاتولیک به آلیس ادامه می‌یابد. در ادامه با حوادث نامبارکی که اتفاق می‌افتد، کم کم شبهاتی به وجود می‌آید که آیا ادعای این دختر واقعا درست است و مریم مقدس را دیده؟ یا اینکه نیرو‌های شیطانی و پلید در پس ماجرا هستند و آلیس را آلت دست خود قرار داده‌اند؟

یکی از نقل قول‌هایی که چکیده داستان را در خود جای داده از زبان کشیش هاگان ذکر می‌شود: (هر موقع خداوند کلیسایی می‌سازد، شیطان هم در کنارش یک محراب می‌سازد. مارتین لوتر) فیلم نامقدس همین ایده را به شیوه نوینی بسط داده است.

موضوعی که برای شخص من جالب توجه بود کاراکتر خبرنگار، فن است که به صرف رسیدن به شهرت، موفقیت شغلی و استطاعت مالی بیشتر، با دستان خود موجب شد نیرو‌های اهریمنی در سراسر جهان مخاطب میلیونی داشته باشند و وقتی متوجه اشتباهش شد که کار از کار گذشته بود.

اساساً حضور فن در ابتدا و انتهای این ماجرا اتفاقی نبوده است. کارگردان فن را در مسیری قرار می‌دهد که در مواجهه با قدرت‌های معجزه آسای آلیس، به رویکرد خبرنگاری خود شک کرده و برای کمک گرفتن به دکتر ناتالی (اسلتون) روی بیاورد.

اتفاقا آلیس هنگامی که فن می‌خواهد از او فیلم‌برداری کند به این موضوع اشاره می‌کند: “چند نفر قرار است این را ببینند؟ مریم می‌خواهد پیامش تا جای ممکن به افراد بیشتری برسد.”، اما فن آنقدری باهوش نیست که منظور دوپهلوی آلیس را در پس این جملات متوجه شود.

نکته دیگری که در تم محتوایی این فیلم ترسناک به چشم می‌خورد پرداختن به مسئله ایمان است. اینکه آیا اساساً موجودیتی که میلیون‌ها انسان به درگاهش دعا می‌کنند و بی، چون و چرا باورش دارند ماهیتی مقدس دارد؟ چه کسی یا چیزی در پس این موجودیت قرار دارد و چرا باید به آن اعتماد کرد؟

با انتشار خبر مشاهده شدن مریم باکره در سطح جهانی، مقامات مذهبی از واتیکان به تکاپو افتاده و اقدام به بررسی این مورد جدید می‌کنند. در اداره کلیسا دخالت کرده و دور درخت مذکور محرابی برای تجمع و دعا برپا می‌شود تا افرادی که برای زیارت می‌آیند را مدیریت کنند.

مایک مک گراناگان (Mike McGranaghan) معتقد است فیلم‌های مشابهی که در ژانر ترسناک و سمت و سوی مذهبی ساخته شده‌اند مانند مراسم (The Rite)، راهبه (The Nun) و داغ ننگ (Stigmata)، از مذهب کاتولیک صرفا برای پیش برد داستان بهره برده‌اند و نتوانسته‌اند جدیت لازم را در مقابله با جنبه‌های جدی این ساب ژانر ترسناک داشته باشند؛ اما با وجود تمام ایراداتی که به فیلم نامقدس یا Unholy ۲۰۲۱ وارد است، توانسته با مهارت از پس اشاره به مفاهیم ایمان، معجزه و موذی بودن شر برآمده و از ترکیبشان یک فیلم جدی بسازد، رضایت طرفداران ژانر وحشت را بدست بیاورد و لحظاتی نسبتا ترسناک را رقم بزند. در نهایت فیلم نامقدس The Unholy توانسته به خوبی در مفهوم پدیده ایمان کَند و کاو کند.

طرح به طرز دردناکی سرراست است. در حالی که فن و دوستانش از آثار باستانی استفاده می‌کنند و در تاریخ شگفت انگیز شهر برای یافتن سرنخ گشت می‌زنند، صحنه آغازین فیلم تمام نکات مورد نیاز مخاطب را برای داشتن تصور کاملاً خوب درباره “بانوی” کاهش می‌دهد.

 

در یک فیلم هیجان انگیز، تعلیق متولد می‌شود که مخاطب کمی بیشتر از شخصیت اصلی داستان بداند. اما اسپلیوتوپولوس چیز‌های زیادی را برای احساس هیجان به ما می‌دهد. فقط تازه واردین به ترس نمی‌دانند که این داستان دقیقاً به کجا می‌رود. برای هر کس دیگری، این نقشه کاری مجازات آمیز خواهد بود.