الف) عِدّه دارای علت خاص بوده و بنـا به تـصریح قرآنـی اطمـینان از برائت رحم میباشد؛ بنابراین دیدگاه چنان چه با روشهایی مانند آزمایشهای بارداری معلوم شود که حملی در میان نیست، عده منتفی میشود. این دیدگاه طرفداران کمی دارد.
در توجیه و تبیین فلسفه عِدّه دلایلی آورده شده است که به شرح ذیل میباشد:
۱- جلوگیری از اختلاط نسل ایجاب میکند که زن تا مدتی پس از انحلال نکاح نتواند ازدواج کند.
۲- عِدّه نکاح گاهی مهلتی برای تفکر و بازگشت به زندگی زناشویی است.
۲- عِدّه طلاق
۳- عِدّه فسخ نکاح
۴- عِدّه نزدیکی به شبهه
۵- عِدّه بذل یا انقضای مدت در نکاح موقت
عِدّه فسخ نکاح دائم مانند عِدّه طلاق و عِدّه فسخ نکاح موقت مانند عِدّه بذل (بخشش) یا انقضاء مدت در این نکاح است و عِدّه نزدیکی به شبهه هم مانند عِدّه طلاق است؛ لذا در این نوشتار عِدّه وفات، عِدّه طلاق و عِدّه بذل یا انقضاء مدت را مورد بررسی قرار میدهیم.
۱- عِدّه وفات: به موجب ماده ۱۱۵۴ قانون مدنی عِدّه وفات چه در نکاح دائم و چه در نکاح موقت در هر حال ۴ ماه و ۱۰ روز است، مگر اینکه زن حامله باشد که در این صورت عِدّه وفات تا موقع وضع حمل است مشروط بر اینکه فاصله بین فوت شوهر و وضع حمل از ۴ ماه و ۱۰ روز بیشتر باشد و الا مدت عِدّه همان ۴ ماه و ۱۰ روز خواهد بود.
۲- عِدّه طلاق: بر حسب اینکه زن حامله باشد یا نه متفاوت است بعضی از زنان هم اصلا عِدّه طلاق ندارند.
الف. عِدّه طلاق در زن حامله: به موجب ماده ۱۱۵۳ قانون مدنی عِدّه طلاق در خصوص چنین زنی تا وضع حمل است. بنابراین، هر گاه با فاصله کمی بعد از طلاق زایمان روی دهد، عِدّه منقضی میشود و زن میتواند بار دیگر ازدواج کند.
ب. عِدّه طلاق در زن غیر حامله: برابر ماده ۱۱۵۱ قانون مدنی عِدّه طلاق در خصوص چنین زنی ۳ طهر است. طهر در لغت به معنی پاک شدن است و در اصطلاح حقوقی عبارت است از پاکی زن از عادت زنانگی و نیز مدتی که بین دو عادت زنانگی قرار میگیرد.
اگر زن با اقتضای سن، یعنی با اینکه به سن یائسگی نرسیده و در سن زنانی است که عادت میشوند، عادت زنانگی نبیند، مدت عِدّه دقیقا ۳ ماه خواهد بود.
ج. زنانی که عِدّه طلاق ندارند: به موجب ماده ۱۱۵۵ قانون مدنی دو دسته از زنان عِدّه طلاق و عِدّه فسخ نکاح ندارند.
۱- زن یائسه: یعنی زنی که به سنی رسیده که دیگر عادت زنانگی نمیبیند.
۲- زنی که بین او و همسرش رابطه جنسی صورت نگرفته است.
البته باید توجه داشت که چنین زنانی در صورت فوت شوهر باید عِدّه وفات را نگاه دارند.
۳- عِدّه بذل یا انقضاء مدت در ازدواج موقت: به موجب ماده ۱۱۵۲ قانون مدنی عِدّه فسخ نکاح و بذل مدت و انقضاء آن در مورد ازدواج موقت در غیر حامل ۲ طهر است، مگر اینکه زن با اقتضاء سن عادت زنانگی نبیند که در این صورت ۴۵ روز است.
ازدواج با زنی که در عِدّه است
نکاح با زنی که در عِدّه دیگری است در حکم نکاح با زن شوهر دار است؛ بنابراین نکاح مزبور باطل است. به موجب مواد ۱۰۵۰ و ۱۰۵۱ قانون مدنی اگر کسی با زنی که در عِدّه طلاق یا عِدّه وفات است، با علم به عِدّه و حرمت نکاح، ازدواج کند عقد باطل و این زن مطلقا بر آن مرد حرام موبد میشود. اگر ازدواج بدون علم به این دو امر یا یکی از آنها واقع شده، ولی رابطه جنسی صورت گرفته باشد ازدواج باطل و زن مطلقا بر آن مرد حرام موبد میگردد.
اما در صورت جهل (به عِدّه و حرمت نکاح یا یکی از این دو) و عدم وقوع رابطه جنسی عقد باطل است، ولی حرمت ابدی حاصل نمیشود. البته اگر یکی از زن و مرد عالم و دیگری جاهل باشد، باز هم حرمت ابدی حاصل خواهد شد.
ثبت دیدگاه