مشارکت حداکثری و حضور گسترده مردم پای صندوق های رای مهم ترین کلیدواژه های سخنان رهبری در ماه های گذشته در خصوص انتخابات بود که توسط حجت الاسلام و المسلمین حسن روحانی رییس جمهوری نیز به نحوی دیگر مورد تاکید قرار گرفت و پس از آن به محل بحث و نظر بسیاری از سیاسیون و صاحب نظران این حوزه تبدیل شد که اصولا در زمان باقی مانده تا انتخابات ۱۴۰۰ راهکارهای کاربردی و عملی برای فراهم آوردن حضور حداکثری مردم پای صدوق ها چه خواهد بود؟
به طور کلی راهبرد سی ساله رهبر معظم انقلاب در انتخابات گوناگون تاکید بر مشارکت مردم و حضور پای صندوق‌های رای بوده است و بیش از آنکه نتیجه چه باشد، نفس مشارکت مردم در نظام اسلامی برای ایشان حایز اهمیت بوده است، این مساله را پیشتر افراد مختلفی به‌زبان آورده بودند و به‌خلاف برخی دیگر که به مشارکت پایین با روی کارآمدن گزینه مطلوب تاکید داشتند، در حالیکه آیت الله خامنه‌ای به طور خاص و دقیق بر اصل مشارکت بالا همراه با انتخاب اصلح تاکیدکردند. ایشان در سخنرانی ۲۹ بهمن ۱۳۹۹ که به‌مناسبت سالروز قیام مردم تبریز در سال ۵۶ انجام شده بود، با بیان اینکه مشارکت پرشور و انقلابی مردم در انتخابات، موجب امنیت کشور و پس زدن دشمنان و کاهش طمع آن ها می‌شود بنابراین نباید این فرصت را از دست داد، فرمودند: انتخابات هرچه پرشورتر و با اقبال عمومی بیشتری همراه باشد، آثار و منافع بیشتری برای کشور خواهد داشت.
حجت الاسلام والمسلمین دکتر حسن روحانی رییس جمهوری نیز در پیام نوروزی ۱۴۰۰ با تاکید بر مردم‌سالاری به مثابه سرمایه بزرگ ملّی اظهار داشت: انتخابات پرشور و با مشارکت حداکثری، پیش نیاز و پیش‌شرط قطعی تحقق آرزوهای ملت ایران در دهه‌ی اول قرن پانزدهم خواهد بود. بنده باور دارم که راه پیشرفت و گشایش و اصلاح امور در این کشور، تنها و تنها از جاده‌ی مشارکت و انتخابات می‌گذرد. مردم‌سالاری یک سرمایه‌ی بزرگ ملّی است و باید به‌دور از یأس‌ها و هراس‌ها، و با کنارگذاشتن دلگیری‌ها و اختلاف نظرها، با نگاهی راهبردی به آینده، آن را پاسداری کنیم.
پژوهشگر ایرنا در این راستا و به منظور واکاوی عوامل موثر مشارکت حداکثری آحاد مردم در انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ با طیبه سیاوشی نماینده مجلس دهم و فعال مدنی گفت و گویی انجام داده است که مشروح آن را در ادامه می خوانید:
عوامل موثر برای مشارکت سیاسی مردم
سیاوشی در ابتدا در تبیین عوامل کلی و موثر برای حضور مردم و مشارکت سیاسی آنها گفت: با نگاهی به جریان انتخابات در ایران و با استناد به دلایل علمی بررسی شده می توان این نکته را دریافت که عوامل مهمی چون شهرنشینی، زندگی مدرن و میزان تحصیلات نقش مهمی در مشارکت آحاد مردم در سال های بعد از انقلاب داشته است و در عین حال می توان این نکته را نیز مدنظر قرار داد که میزان مشارکت الزاماً با چگونگی عملکرد دولت ها رابطه مستقیم نداشته است. دلایل همیشگی و اساسی نیز همواره برای انگیزه بخشی مشارکت کنندگان در انتخابات و فارغ از عملکرد و شرایط اقتصادی و سیاسی کشور وجود داشته است:حفظ ایران و اهمیت به تمامیت ارضی کشور، انجام تکلیف شرعی و علاقه و کنش مندی سیاسی به مثابه یک رکن مهم زندگی اجتماعی از جمله مواردی است که برخی افراد را فارغ از شرایط روز کشور به مشارکت و حضور در انتخابات ترغیب می‌کند.
چگونگی مشارکت حداکثری در انتخابات
نماینده سابق مجلس در بخش دیگر از سخنان خود به موضوع مشارکت حداکثری در فاصله کمتر از ۳ ماه مانده به انتخابات ریاست جمهوری پرداخت و درباره عوامل موثر بر حضور مردم و مشارکت حداکثری آن افزود: بحث بسیار حایز اهمیت در خصوص مشارکت حداکثری مردم در انتخابات به موضوع نرخ تورم و نرخ بیکاری در جامعه مربوط می شود که از نظر من عامل بسیار مهمی در میزان مشارکت مردم در انتخابات است و مستندات علمی نیز به قطعیت این موارد صحه می گذارد. حتی می توان این بحث را اینطور نیز مطرح کرد که یکی از دلایلی که موجب مشارکت حداکثری مردم در انتخابات می‌شود بهبود شرایط اقتصادی و یا امید به بهبود وضعیت معیشتی و اقتصادی آنها محسوب می شود.
علاوه بر بحث امید و انگیزه های اقتصادی که به عنوان اصلی ترین دلیل حضور و مشارکت حداکثری مردم در انتخابات مطرح شد، بحث توسعه سیاسی نیز می تواند انگیزه مهمی برای حضور آحاد مردم با تفکر و سلیقه های مختلف در انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ باشد. به طور مشخص تر عملکرد شورای نگهبان در تایید یا رد صلاحیت نامزدهای احتمالی ریاست جمهوری می تواند در مشارکت حداکثری مردم بسیار موثر باشد و انگیزه خوبی را برای حضور مردم به پای صندوق های رای ایجاد کند.
موانع بر سر راه مشارکت
این فعال مدنی ضمن برشمردن عوامل موثر بر مشارکت حداکثری به موانع مهم حضور مردم در انتخابات نیز اشاره کرد و اظهار داشت:موضوع دیگری که در آستانه سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری بسیار برجسته شده، بحث رای ندادن به مثابه اعلام نارضایتی مشارکت کنندگان است که البته این نگاه و رویکرد فکری و سیاسی در انتخابات گذشته نیز مرسوم بود اما در این دوره بسیار برجسته شده و برخی رسانه های معاند به شدت روی آن متمرکز و مانور می دهند. در صورتی که بسیاری از افراد این طیف فکری در حالت کلی با نظام و یا کشور مشکلی نداشته و حتی کلیت انقلاب و اسلام را پذیرفته اند و تنها شرایط روز کشور که به طور عمده مشکلات معیشتی و اقتصادی را شامل می شود باعث پایین آمدن انگیزه حضور آنها در انتخابات شده است. در جدیدترین نظرسنجی که یکی از مراکز معتبر نظرسنجی در داخل کشور منتشر کرده بود آمار مشارکت کنندگان در تهران، میزان قابل توجهی نبود و در سایر شهرستان ها نیز بسته به دو عامل مهم شهرنشینی و میزان تحصیلات این میزان مشارکت تغییر می کند که بی تردید این نتایج در فاصله نزدیک انتخابات ریاست جمهوری می بایست مورد تاکید و توجه مسولان کشور قرا گیرد.
ارتباط مشروعیت نظام جمهوری اسلامی با میزان مشارکت مردم
موضوع مشروعیت و حفظ نظام از دیگر مباحث مورد تاکید این نماینده مجلس و فعال سیاسی و اجتماعی بود که دراره آن افزود: نکته مهم دیگر در خصوص میزان مشارکت مردم و حضور حداقلی و حداکثری مربوط به ماهیت نظام جمهوری اسلامی و تعیین مشروعیت آن مربوط می‌شود به طوری که بسیاری از مقامات ارشد کشور اظهار داشتند مشروعیت نظام جمهوری اسلامی با میزان مشارکت مردم در انتخابات ارتباط نزدیکی دارد با این حال در شرایط کنونی، دو نگاه کلی برای مردم در انتخابات وجود دارد: مشارکت حداکثری که خواسته بسیاری از عقلا و رهبر معظم انقلاب است و آینده و مشروعیت نظام در گرو این نوع مشارکت معنا پیدا می کند. از سویی دیگر برخی از مشارکت حداقلی مردم نیز استقبال کرده و تمایل دارند همانند مجلس یازدهم افرادی با میزان رای کم به جایگاه ریاست جمهوری دست یابند که به طور قطع این نوع مشارکت حداقلی به صلاح کشور و در جهت مشروعیت نظام در بلندمدت نخواهد بود.
راهکارهای پیشنهادی برای اعتمادسازی و جذب سرمایه های اجتماعی
در خاتمه این گفت و گو، سیاوشی ضمن آسیب شناسی و طرح عوامل موثر و مهم و همچنین موانع اصلی حضور و مشارکت حداکثری مردم، به بیان راهکارها و پیشنهادهای کاربردی و عملی برای برون رفت از مشکلات پیش رو و رسیدن به مشارکت حداکثری پرداخت و خاطر نشان کرد: با این وجود یکی از راهکارهای کاربردی و قابل توجه در این زمینه توجه به سرمایه های اجتماعی و تمرکز روی موضوع اعتماد سازی در کشور است که با میدان دادن به جوانان و افزایش حضور زنان در جامعه تا حدی این این مهم محقق خواهد شد. جوانان و زنان همچنان که گفته شد در انتخابات پیشرو می توانند بسیار مهم و حیاتی عمل کند به طوری که وعده های انتخاباتی و برنامه هایی که نامزدهای ریاست جمهوری در استفاده و بهره گیری از توان و ظرفیت این دو بخش مهم و فعال جامعه دارند، می‌تواند در افزایش یا کاهش نظر مردم به آنها نقش مهمی را ایفا کند. علاوه بر آن نبود سیستم حزبی در ایران باعث مشکلات زیادی در تبیین و تعیین نامزد منتخب در انتخابات مختلف برای مردم شده است به طوری که در مدت زمان کم و تنها با اتکا به برخی تبلیغات و مناظرات تلویزیونی گزینش و انتخاب نهایی نامزدهای مورد نظر توسط مردم صورت می گیرد حال آنکه در صورت وجود نظام حزبی در کشور بسیاری از این مشکلات حل می‌شد و حزب و اعتماد سازی آن در مدت زمان طولانی می توانست به انتخاب دقیق تر و عمیق تر مردم در انتخابات کمک کند. در هر حال تایید صلاحیت افراد شناخته تر در هر ۲ جناح اصلی کشور توسط شورای نگهبان می تواند گام نخست برای انگیزه بخشی به آحاد مردم در جهت انتخاب نامزد مورد نظر و سلیقه آنها باشد، در این میان نباید نامزدهای مستقلین را نادیده گرفت چرا که آنها نیز با توجه به برخی تغییرات در نگرش سیاسی مردم می‌توانند موثر و موفق عمل کنند.
کلام آخر اینکه در ماههای پیشرو انتخابات ریاست جمهوری اقدام عملی و کاربردی که در راستای اعتمادسازی مردم در حوزه های مختلف سیاسی اجتماعی فرهنگی و اقتصادی صورت گیرد، می تواند بسیار مثمر ثمر و تاثیر گذار باشد، البته تاکید بر این است که اقدامات عملی و کاربردی باشد و توصیه و سخنان کلی راهکار مناسبی برای برون رفت از مشکلات کنونی مردم نخواهد بود. در ان راستا، در انتخابات قبلی شاهد برخی رویکردهای متغییر سیاسیون، قبل و بعد از انتخابات به خصوص در حوزه‌های فرهنگی بودیم به طوری که یکی از نامزدها با وعده های فرهنگی غیرمحافظه‌کارانه ای رییس جمهوری شد اما پس از آن و در عمل اقدامات محافظه کارانه و سختگیرانه‌ای را در جامعه اعمال کرد که این نوسانات سیاست گذاری و تصمیم گیری های ناهمگون و متضاد بیشترین ضربه را به اعتماد سازی آحاد مردم زده است. به عبارت دیگر ثبات سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی با معیارهای مشخص و ثابت اصلی ترین دلیل و بهترین راه برای کسب سرمایه های اجتماعی اعتماد سازی و میزان مشارکت در میان مردم است که این مهم در نهایت به مشروعیت نظام و حضور مردم در پای صندوق های رای خواهد انجامید.
ثبت دیدگاه