هنگام هدیه دادن گل، روسها رسم دارند که برای آدم زنده به تعداد فرد و بر روی سنگ قبر به تعداد زوج گل ببرند. اما مادر ۸۳-ساله سرگئی لاپا یک روز درمیان سه شاخه رز یا گلایل در کنار پلاک پسرش میگذارد؛ انگار نه انگار که پسرش در سال ۲۰۰۳ با یک زیردریایی در عملیات ناموفق یدککشی در اقیانوس منجمد شمالی به زیر آب رفته است.
ولادیمیر پوتین برای کاهش ۹۰ درصدی مواد رادیواکتیو در اقیانوس منجمد شمالی طرحی را به اجرا گذشته است تا دو زیردریایی هستهای دوران شوروی و چهار محفظه راکتور را از زیر گلولای کف اقیانوس بیرون بکشند. اولین هدف این طرح، کا-۱۵۹، همان زیردریایی است که سرگئی لاپا و خدمهاش با آن غرق شدهاند.
هدف این طرح که درست قبل از ریاست روسیه بر شورای شمالگان در سال آینده اعلام شده آن است که نشان دهد این کشور نه تنها قدرت برتر تجاری و نظامی در منطقه شمالگان، که همچنین نگران نظارت بر محیط زیست است. زیردریایی کا-۱۵۹ درست کنار بندر مورمانسک در زیر دریای بارنتز خوابیده که ثروتمندترین بندر صید ماهی کاد و همچنین زیستگاه مهم ماهی هادوک، شاه خرچنگ قرمز، گراز دریایی، نهنگ، خرس قطبی و جانوران دیگر است.
مناطق ماهیگیری پر رونق دریای بارنتز و اقیانوس شمالی در نزدیکی زیردریاییهای هستهای غرق شده و در حال فروپاشی در کف اقیانوس قرار دارند
در دوران جنگ سرد، آمریکا و شوروی بیش از ۴۰۰ زیردریایی هستهای ساختند. یک “ارتش خاموش” که به طرفین مخاصمه راهی برای تلافی میداد، حتی اگر تمام انبارهای موشک و بمبافکنهای استراتژیک آنها با اولین حمله ناگهانی از بین میرفت.
پیامدهای این فعالیتهای نظامی پس از فروریختن دیوار برلین آشکار شد. برای مثال، در سال ۱۹۸۲ در خلیج آندریف ۶۰۰هزار تن آب سمی از یک استخر ذخیره هستهای به دریای بارنتز نشت پیدا کرد. در این محل سوخت مصرفشده بیش از صد زیردریایی هستهای در قوطیهای زنگزده و در فضای باز انبار شده بود.
روسیه و کشورهای غربی شامل بریتانیا، از ترس آلودگی نزدیک به یک میلیارد پوند هزینه پاکسازی کردند تا ۱۹۷ زیردریایی هستهای شوروی را از رده خارج و اوراق کنند. یک مطالعه در سال ۲۰۱۹ نشان داده است که حدود ۱۸هزار جسم رادیواکتیو در اقیانوس منجمد شمالی رها شده که ۱۹ زیردریایی و کشتی و ۱۴ راکتور هستهای در میان آنهاست.
آناتولی گریگوریف، مدیر بخش فنی کمپانی روس اتم میگوید: “حتی اگر به احتمال بسیار کم مقدار ناچیزی از مواد رادیواکتیو این اجسام نشت کند، اکوسیستم شمالگان را در خطری غیرقابل قبول قرار خواهد داد. “دو زیردریایی هستهای که قرار است بیرون کشیده شوند، در مجموع یک میلیون کوری تشعشع رادیواکتیو ساطع میکنند که تقریبا معادل یک چهارم تشعشع ساطع شده پس از فاجعه فوکوشیما در ماه اول است.
بازیابی یک زیردریایی هستهای بزرگ مانند کا-۱۵۹ برنامهریزی دقیق و سرمایهگذاری بزرگی لازم دارداینگار آموندسن، از مدیران سازمان نروژی ایمنی هستهای، میگوید: “این زیردریاییها حاوی مقدار زیادی سوخت هستهای مصرف شده هستند که قطعا در آینده به محیط زیست نشت خواهد کرد؛ و ما به تجربه میدانیم که تنها مقدار کمی آلودگی، یا حتی شایعه آلودگی، پیامدهای سنگینی برای اقتصاد، محصولات دریایی و شیلات خواهد داشت. “
کمینه کردن خطر
روسیه، نروژ و کشورهای دیگری که کشتیهای ماهیگیری آنها در آبهای پربار دریای بارنتز کسب و کار میکنند، شمشیر داموکلس را بالای سرشان حس میکنند.
یک متخصص از موسسه پژوهشی انرژی هستهای کورچاتف در مسکو میگوید که قفل محفظه یک راکتور “در بهترین حالت ۳۰ سال پس از غرق شدن ممکن است شکسته شود. “چنین واقعهای میتواند ایزوتوپهای رادیواکتیو مانند سزیم ۱۳۷ و استرانسیوم ۹۰ را آزاد کند.
اما پیامدهای اقتصادی برای صنعت ماهیگیری دریای بارنتز، حتی از پیامدهای زیستمحیطی هم بیشتر خواهد بود. برای مثال، با اینکه آزمایشها دیگر وجود ایزوتوپهای رادیواکتیو را در ماهیهای اقیانوس آرام نشان نمیدهد، هنوز بیش از ۲۰ کشور محصولات ماهیگیری ژاپنی را به دنبال حادثه نیروگاه هستهای فوکوشیما در سال ۲۰۱۱ تحریم کردهاند.
آموندسن استدلال میکند که خطر چنین بحرانی برای زیردریاییهای کا-۱۵۹ و کا-۲۷ بسیار کم است و میتواند با برنامهریزی مناسب به کمترین مقدار برسد. همان گونه که در جریان جمعآوری سوخت هستهای مصرف شده از آبهای خلیج آندریف انجام شد.
از رده خارج کردن زیردریاییهای هستهای بازمانده از دوران شوروی به کندی انجام شد، در حالی که ساختن شناورهای هستهای جدید با شتاب بوده است
ایمنی و شفافیت صنعت هستهای روسیه هیشه مورد سوال بوده است. مقامات هلندی اخیرا به این نتیجه رسیدهاند که ایزوتوپ ۱۳۱ ید رادیواکتیو که در ماه ژوئن بر فراز اروپای شمالی آشکارسازی شده از سمت غرب روسیه آمده است. تاسیسات بازفراوری هستهای مایاک که سوخت مصرف شده در خلیج آندریف را با قطار دریافت میکرد، سابقه مشکوکی دارد که به حادثه اتمی ۱۹۵۷ باز میگردد.
در حالی که زیردریاییهای کا-۱۵۹ و کا-۲۷ باید از زیر دریا بیرون کشیده شوند، رشید الیموف از سازمان صلح سبز روسیه میگوید که “ما نگران نظارت بر روی این پروژه، مشارکت عمومی و انتقال سوخت مصرف شده به تاسیسات مایاک هستیم. “
بیرون کشیدن شش جسم رادیواکتیو از زیر دریا با تصویری که پوتین به عنوان محافظ محیط زیست شکننده شمالگان از خود ساخته است، همخوانی دارد. دمیتری ترنین، مدیر اندیشگاه مرکز کارنگی در مسکو، میگوید که “برای پوتین، شمالگان بخشی از میراث تاریخی اوست که باید به خوبی محافظت شود، سود واقعی بدهد و پاک باشد. “
با این همه، همزمان با دنبال کردن سیاست شمالگان “پاک”، کرملین از توسعه گاز و نفت در شمالگان حمایت میکند؛ و حتی با اینکه پوتین میراث هستهای بازمانده از شوروی را در آبهای شمالی پاک میکند، در حال ساختن میراث هستهای خودش است.
این توسعه بدون حادثه نبوده است. در ژوئیه سال ۲۰۱۹، آتشسوزی یک زیردریایی هستهای در نزدیکی مورمانسک منجر به “فاجعهای در مقیاس جهانی” شد. این توصیف یکی از افسران در مراسم یادبود ۱۴ ملوان کشته شده در این حادثه است.
آکادمیک لومونوسوف اولین نیروگاه هستهای شناور در جهان است
بنابراین، در حالی که پاکسازی هستهای پیش رو بزرگترین عملیات در نوع خود در تاریخ است، ممکن است صرفا سرآغازی برای معامله با موج جدید قدرت هستهای در شمالگان باشد.
ثبت دیدگاه